Voortplanting
Eigenlijk maak ik aan dit onderdeel liever niet al te veel woorden vuil. Dit omdat het beter is om geen ratjes te kweken want de opvangen zitten nu al overvol. Maar omdat er altijd wel mensen die (per ongeluk) een nestje verwachten of die toch graag de informatie zouden willen weten volgt hier dus de informatie over de voortplanting en de geslachtsherkenning.
Je kan al van op vrij jonge leeftijd zien welk geslacht je rittens hebben. Een vrouwtje heeft 12 tepels, hiervan zou je er minsten 2 goed moeten kunnen vinden. Bij mannetjes kan je tevens al van op vrij jonge leeftijd de balzak zien. Bij jonge pasgeboren rittens (tot een dag of 10) is het verschil tussen de geslachten vooral (enkel) te zien aan de afstand tussen anus en geslachtsdelen - die afstand is bij mannetjes groter dan bij vrouwen. Vanaf een week of 3 worden de ballen van de mannetjes groter; op 4 ? 5 weken (de leeftijd waarin mannetjes vaak van de zusjes worden weggehaald) zijn ze normaal gezien onmiskenbaar.Vrouwtjes hebben om de 4 ? 6 dagen een vruchtbare periode die gemiddeld 5 uur duurt. Als er daadwerkelijk een bevruchting plaatsvindt blijven ze vaak langer flapperig, tot zelfs 20u. In deze periode is het vrouwtje vruchtbaar en het is dus de periode wanneer je ze kan laten dekken. Je kan de vruchtbare periode, ook wel oestrus genoemd, herkennen door haar eens te krabbelen op de rug. De meeste ratjes die in de oestrus zitten flapperen op dat moment met de oren. Vandaar dat ze op die momenten ook wel eens "flapperig" kunnen genoemd worden. Ook als de ratjes niet echt flapperen, kan je her zien wanneer ze flapperig zijn. Ze zijn op dat moment veel drukker, en vaak ook minder gemakkelijk vast te pakken of zo. Als je goed in het oog houdt wanneer een vrouwtje wat uit haar doen is, kan je meestal zonder problemen vaststellen om de hoeveel dagen ze flapperig is (ook al is het zonder te flapperen). Indien jouw ratjes niet flapperen in hun oestrus kan je 2 dingen doen: - Je kan een mannelijke rat voor een 6-tal dagen bij het vrouwtje zetten, helaas zijn de vrouwtjes meestal niet zo goed gezind op mannetjes.
- De 2de manier die bijna altijd slaagt is zoals de meeste fokkers het doen. Daarbij wordt het mannetje meestal dagelijks bij het vrouwtje gezet, op een min of meer vast tijdstip (meestal ?s avonds). De meeste vrouwtjes kunnen flapperig worden vanwege de aanwezigheid van een mannetje, ook al is het ?igenlijk nog niet echt de tijd van de cyclus. Het koppeltje wordt iedere avond een aantal uren samen gelaten (vaak zijn vrouwtjes niet meteen flapperig, maar duurt dit toch even), soms worden ze ook de hele nacht samen gelaten, en ?s morgens weer ieders in hun eigen kooi gestopt. Wanneer een vrouwtje na een week of 2 op deze manier, niet zwanger is, wordt er algemeen aangenomen dat er iets mis mee zou kunnen zijn: het vrouwtje kan minder vruchtbaar zijn, het mannetje kan minder vruchtbaar zijn, of er is gewoon iets mis met de combinatie van de 2 ratjes.
Het paren laat je tevens best gebeuren in een kooi waar geen soortgenoten aanwezig zijn. Anders, is het volgens de wet van murphy, vaak zo dat ?lle vrouwtjes dan gedekt worden, behalve het vrouwtje dat eigenlijk een nest hoorde te krijgen. Ook omgekeerd: steek een vrouwtje in een kooi vol mannetjes, en je hebt geen idee wie de vader is...Een vrouwtje dat niet bereid is om te paren zal al de moeite van de wereld doen om het mannetje van zich af te wimpelen. Het is dan ook voor beide ratjes het beste om ze op zo een momenten terug van elkaar te scheiden.
Tijdens de paring zal het mannetje verschillende keren achter elkaar het vrouwtje bestijgen. Binnen ??n dag na een geslaagde dekking verliest het vrouwtje een dekpropje. Dit is een witachtig slijmpropje.
Fok echter nooit met 2 ratjes waarvan je niet zeker weet dat ze niet dezelfde (groot-)ouders hebben. Hierbij kan inteelt optreden en kunnen serieus misvormde ratjes ter wereld komen. Het is tevens niet verstandig om met een ratje dat inteelt gerelateerde afwijkingen of erfelijke aandoeningen heeft te gaan fokken.
In de zwangerschapsperiode heeft een vrouwtje veel rust nodig. Vanaf de 3de week wordt het vrouwtje duidelijk dikker en kun je haar beter niet meer al te veel oppakken. Indien je haar toch wilt oppakken doe je dit best door met je ene hand haar achterwerk te ondersteunen en je andere hand net onder haar voorpootjes te leggen. Tijdens deze periode heeft je rat ook extra mineralen nodig, de gemakkelijkste manier om ze deze te geven is aan de hand van een linksteen. In een liksteen zitten zeer veel mineralen. Ook zal je ratje meer eten, maar je mag ze zeker niet overvoeden of volproppen met papjes, kattenvoer of extra lekkernijtjes en zo. Ratten die te dik zijn hebben immers meer kans op bevallingsproblemen en dat is zeker niet de bedoeling. Ongeveer 22 ? 24 dagen na de dekking zal de bevalling plaatsvinden.
Een paar dagen voor de bevalling moet je het hok goed schoonmaken en ervoor zorgen dat er veel nestmateriaal aanwezig is. De geboorte gebeurt meestal probleemloos, de moeder werpt rittens in een voorheen door zichzelf ingerichte nesthoek. Soms gebeurt het dat een onervaren moeder de rittens over het hele hok verspreid. Zet de rittens in zo een geval zelf in de nesthoek en plaats de moeder erbij. Indien de moeder dan nog steeds geen interesse vertoont, kan je ze eventueel in een kleiner bakje zetten (type vervoersbak), zodat de moeder geen keuze heeft of ze moet wel op de rittens gaan liggen. wanneer ze ervoor is beginnen zorgen, is er meestal geen probleem meer en kan je ze weer in een grotere bak zetten. Met wat geluk verzorgt de moeder dan alsnog de rittens. Na iedere bevalling (na ieder jong dus) zal de moeder de nageboorte (de moederkoek(placenta) en bijhorende) opeten, dit is een overblijfsel van de natuur. De placenta is tevens zeer voedzaam en het is dus ook onnodig om dit tegen te houden. Tevens zouden de ratten in de vrije natuur verraden kunnen worden door de geur van de placenta, in zo een geval zou een roofdier op de geur af kunnen komen en de rittens kunnen opeten.
Een nestje bestaat gemiddeld uit 8 tot 12 jongen, maar ook veel grotere nesten komen voor. Het is aan te raden om na de geboorte even te controleren of alle rittens in leven zijn en eventuele dode rittens te verwijderen. Dit doe je best een paar uur tot een dag na de geboorte. Niet meteen na de geboorte, want mogelijk is ze dan nog niet klaar, of is ze de rittens aan het zogen. Controleer ook: - Of alle rittens gedronken hebben (en dus witte melkbuikjes hebben). - Of de moeder het goed stelt, gestopt is met bloeden, en er eventueel geen resten duidelijk overblijven, of er nog rittens op komst zijn. Je kan het best eventueel zwaar bebloede nestmateriaal wat weghalen. De trotse moeder zal dit echter niet zomaar toelaten en je zal haar dus even moeten weglokken met een snoepje of iets dergelijks.Belangrijk is om de moeder nooit weglokken terwijl ze aan het zogen is. Ten eerste zal ze dan veel minder gemakkelijk weg te lokken zijn, ten tweede zijn de eerste paar dagen cruciaal voor het overleven van de rittens - ze moeten dan ?cht genoeg eten binnen krijgen. Lok de moeder dus eerder weg als ze slaapt (even wakker maken voor een snoepje), of net rondwandelt op zoek naar eten of drinken.
Na de eerste controle kan je het nestje best even voor een paar dagen met rust laten. Om beten te voorkomen moet je de moeder bij elke controle even weglokken en uit de kooi halen. Weglokken zonder ze uit de kooi te halen, is niet altijd zo handig; vaak is een moeder erg snel gewaarschuwd wanneer een van haar kleintjes wordt weggenomen. Ze zal dan veel feller reageren... gewoon uit de kooi halen (en even terug bij haar vriendinnetjes zetten) werkt meestal best. Ook is het niet handig de moeder in de kooi te laten terwijl haar kinderen weg zijn; ze kan dan in paniek slaan. Laat het nest ook zoveel mogelijk achter zoals het oorspronkelijk was; dit om te vermijden dat de moeder te zeer in paniek slaagt en met rittens gaat slepen. Enkele dagen later kan je de eerste haartjes zien. Op een leeftijd van ongeveer 2 weken zullen de oogjes open gaan en kan je ook de kleur en tekening reeds vaststellen. Tevens zullen ze beginnen met vast voedsel te eten. Het is aan te raden om nog steeds extraatjes te blijven geven, zowel de moeder als de jongen kunnen dit erg goed gebruiken.
Hierna zullen de ratjes de kooi gaan verkennen, waarbij de moeder de jongen de eerste malen telkens terug sleurt naar het nest. Binnen de kortste keren zal ze dit echter opgeven. Zorg ervoor dat er voldoende speelgoedjes aanwezig zijn. Wat ook belangrijk is gebleken in het grootbrengen van rittens, is klim- en avontuurmogelijkheid. Zorg er dus voor dat ze kunnen beschikken over een kooi met tralies en genoeg afwisseling; zorg er echter ook voor dat de tralies zo dicht bij elkaar liggen dat ook een ritten van 15 dagen oud er niet tussen zou kunnen!
Het uitkiezen van de ouderdieren is ook heel belangrijk. Het lijkt wel alsof iedere rat vanaf 14 weken ?fokgeschikt? is... en dat is hij / zij (volgens mensen die er op verantwoorde wijze mee bezig zijn) helemaal niet. Zo hoort er gelet te worden op gezondheid en karakter; niet alleen bij de ouderdieren z?lf, maar ook bij hun ouders, grootouders en misschien ook verder (indien beschikbaar). Ook is het handig om te kunnen kijken naar de levensverwachting en doodsoorzaken; indien de groot- en overgrootouders allen overleden op de leeftijd van anderhalf ? 2 door bijvoorbeeld luchtwegproblemen, zullen de rittens uit dat nest waarschijnlijk ook niet oud worden, en snel last krijgen van hun luchtwegen. om maar een voorbeeldje te geven.
Even een samenvatting:Vanaf 6 weken zijn ze geslachtsrijp, nogmaals 8 weken later zijn ze fokgeschikt. Op ongeveer 6 maanden zijn ze ECHT klaar om ingezet te worden voor de fok. Als ze op haar 9 maanden nog niet gedekt is geweest kan je haar beter nooit een nestje geven. Met een mannetje wordt liefst nog gewacht tot hij over het jaar oud is, om zeker te zijn dat het op vlak van karakter goed zit (hormonale problemen bij mannetjes komen vaakst boven op een leeftijd van 8 ? 11 maanden, en zijn meestal erfelijk - vaak komt het wel allemaal goed als het mannetje wordt gecastreerd, maar het is stom om er dan eerst mee gefokt te hebben). Na 2 ? 3 jaar zal dit kleine lieve diertje vertrekken naar de regenboogbrug.